1825’te İstanbul’da doğdu. Beyazıt Lisesi’ni bitirdi. Özel derslerle Arapça ve Farsça öğrendi. Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi’nde çalıştı. 1855’te Mustafa Reşit Paşa aracılığıyla sarayda Mabeyin Kâtipliği’ne atandı. Bu sırada Fransızca öğrendi.
Ali Paşa sadrazam olunca saraydan uzaklaştırıldı. 1867’de Namık Kemal ile birlikte Londra’ya kaçtı. Birlikte Yeni Osmanlılar’ın yayın organı olan Hürriyet gazetesini yayınladılar. 1871’de İstanbul’a döndü. 1877’de vezir rütbesiyle önce Suriye Valiliği’ne ardından Adana Valiliği’ne atandı. 17 Mayıs 1880’de Adana’da yaşamını yitirdi.
Ziya Paşa'nın Edebi Kişiliği
Eski – yeni ikilemi yaşamış, toplumcu şairlerdendir.
Birinci dönem Tanzimat edebiyatı sanatçıları arasında eski edebiyata en bağlı sanatçıdır.
1868 yılında Namık Kemal’le Londra’da Hürriyet gazetesini çıkarmıştır.
Roman ve hikâye yazmamıştır.
Padişaha ve Reşit Paşa’ya kasideler yazmıştır.
Heceyle yazdığı birkaç şarkı dışında şiirlerinde genellikle aruz ölçüsünü kullanmıştır.
Terkib-i bentlerinde sosyal eleştiriye yer verirken terci-i bentlerinde dini-ahlaki konularda yazdığı didaktik tarzda öğütler yer alır.
Şiirlerinde Arapça, Farsça kelime ve tamlamaları kullanması sebebiyle dili ağırdır.
Yazmış olduğu şiirleri birer vecize olarak toplum arasında hala dildedir.
Şiirlerinde hak, adalet, hürriyet gibi yeni kavramların yanında insan, yaşam, akıl ve inanç, kâinat vb. metafizik konuları da işlemiştir.
“Şiir ve İnşa” makalesinde halk edebiyatını; “Harabat” adlı eserinde ise divan edebiyatını savunmuştur.