Divan edebiyatı döneminin ünlü kişiliklerinden olan Hoca Dehhani Türk edebiyatının bu dönemdeki en iyi temsilcilerinden bir tanesidir. Divan edebiyatı döneminde yaygınlaşan gazel ve kasidenin ilk örnekleri Hoca Dehhani tarafından oluşturulmuştur. Yaşadığı dönemde tasavvufi konulara önem verilirken Hoca Dehhani din dışı konulardan da oldukça bahsetmiştir.
Yaşadığı dönemin ve halkın sosyal yaşantısını, toplum ahlakını, hayatını ve dini yaşantıları eserlerinde paylaşan ilk divan edebiyatı şairlerinden bir tanesidir. Horasan doğumlu olan Dehhani 3. Alaaddin Keykubat döneminde en büyük eserlerinden birisi kabul edilebilecek 20.00 beyitlik Farsça Selçuklu Şehnamesini yazmıştır.Böylesine büyük bir eser maalesef günümüze kadar ulaşamamıştır. Dehhani’nin günümüze kadar ulaşan ve bilinen bir kaside ve dokuz gazeli bulunurken Dehhani hiçbir eserinde tasavvufi konulara değinmemiş ve dini konuları eserlerine yansıtmamıştır. Doğumu, ölümü, sosyal hayatı ve hayatının birçok dönemi hakkında bilgiler tarihin karanlık yüzünde kalan Dehhani günümüz edebiyatçılarının hala ilgisini çekmekte ve birçok araştırmaya konu olmaya devam eden eserleriyle gelecek nesle büyük bir yatırım bırakmaktadır.
Hoca Dehhâni'nin Edebî Kişiliği
Dehhani, Anadolu’da divan şiirinin din dışı konularda şiirler yazan bilinen ilk şairidir.
Döneminde hemen bütün şairler dinî-tasavvufî konularda şiirler yazarken onun şiirlerinde pek tasavvuf etkisi görülmez.
O, bahar, gül, içki meclisleri gibi dünya zevklerini; hasret, arzu, heves, içli şikâyetler hâlinde dünyevî aşkın çeşitli görünümlerini, hayatın geçiciliği gibi din dışı konuları işler şiirlerinde.
Az sayıdaki şiirlerinde daha sonraki yüzyıllarda karmaşık mazmunlar hâline gelecek olan teşbih ve istiarelerin zengin örnekleri görülür. Bu bakımdan onun şiirleri, İran tesirinin görüldüğü ilk örnekler sayılmıştır.
Dehhani’nin bugüne kadar ele geçen şiirleri bir kaside ve altı gazelden ibaret olup toplam yetmiş dört beyittir.
Gazellerinde mazmunlara açık şekilde yer veren şair, Oğuz Türkçesini en zarif ve en sade şekilde kullanmıştır.
Şiirleri, Türk edebiyatında gazel ve kaside nazım şeklinin ilk örneklerini oluşturur.