Ali Şîr Nevâî, Türkçeyi yüksek bir sanat dili halinde işlemeye çalışan, bu görüşü savunan ve Türk diline değer kazandıran üstün bir bilgin ve devlet adamıdır. 1441’de Herat’ta doğan sanatçı 1501 yılında aynı şehirde vefat etmiştir.
Ali Şîr Nevâî’nin eserleri hem yazıldıkları devirde, hem de daha sonra bütün Türk dünyasında zevkle okunmuş, pek çok ünlü Türk şairi onu örnek almış, ona övgü yazmıştır. XV. yüzyılda yaşamış büyük Osmanlı Şairi Ahmet Paşa, XVI. Yüzyılda yaşamış ve Azeri lehçesiyle yazmış ünlü Fuzûlî, Ali Şîr Nevâî’den etkilenmişlerdir. Ali Şîr Nevaî 3 Ocak 1501 tarihinde Afganistan/ Herat şehrinde vefat etmiştir.
Ali Şîr Nevaî'nin Edebi Kişiliği, Sanat Anlayışı
Hamse (Beş mesnevi) sahibi olan ilk sanatçıdır.
Şiirlerini Türkçe ve Farsça yazmıştır.
Kaşgarlı Mahmut’tan sonra Türk diline en büyük hizmet eden kişi olarak tanınan Ali Şîr Nevâî, Muhâkemetü’l-Lügateyn adlı kitabında Türkçe ile Farsçayı karşılaştırarak pek çok yerde Türkçenin üstünlüğünü savunmuştur. Ali Şîr Nevâî, bu kitabını Türkçe’yi bırakarak eserlerini Farsça verenlere ithafen yazmıştır.
Ali Şîr Nevâî, Türkçe yazdığı şiirlerinde Nevâî, Farsça yazdığı şiirlerinde ise Fanî mahlaslarını kullanmıştır.
Anadolu dışında, Çağatay sahasında eser vermiş din dışı Divan şairidir.
Platonik ve romantik bir aşk anlayışı vardır.
Lirik ve canlı bir anlatıma sahiptir.
Şiirlerinde dini-tasavvufi temaları da olgun bir samimiyetle kullanır.