Açılımı "Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü" olan UNESCO'nun kuruluş düşüncesi yirminci yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştı. Milletler Cemiyeti bünyesinde UNESCO'nun öncüsü sayılabilecek kuruluşlar mevcuttu.
UNESCO'nun kuruluşunu sağlayan sözleşme 16 Kasım 1945 tarihinde imzalandı ve 4 Kasım 1946 tarihinde de yürürlüğe girdi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 14 Aralık 1946 tarihli kararıyla örgüte bağlı bir uzmanlık kuruluşu olmuştur. Türkiye, UNESCO'nun kurucuları arasında yer almıştır. UNESCO'nun merkezi Paris'tedir.
UNESCO, kalıcı bir dünya barışına katkı sağlamak amacıyla kurulmuştur. Bu doğrultuda barış kültürünü ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik eder. UNESCO Sözleşmesi'nin giriş bölümünde, savaşların insanların zihinlerinde başladığından dolayı barışın egemen kılınabilmesi için öncelikle insanların zihinlerinde bunun gerçekleştirilmesi gerektiği, bunun da ancak bilim, kültür ve karşılıklı işbirliği sayesinde olabileceği belirtilmektedir. Faaliyet alanları şunlardır: Eğitim, kültür, sosyal ve beşeri bilimler, doğa bilimleri, iletişim.
UNESCO, çok sayıda sivil toplum kuruluşu, vakıf, uluslararası ve bölgesel kuruluşlarla işbirliği yapar. UNESCO'nun yönetim organı olan Genel Konferans, tüm üye devletlerin katılımıyla oluşur ve iki yılda bir toplanır. Yürütme Kurulu, örgütün programını uygulamakla görevlidir ve 58 üyeden oluşur. UNESCO Yürütme Kurulu'nda Türkiye'yi farklı tarihlerde Reşat Nuri Güntekin, Ahmet Kutsi Tecer ve Erdal İnönü gibi isimler temsil etmiştir. Türkiye'nin Paris'te UNESCO nezdinde bir daimi temsilciliği bulunmaktadır.
UNESCO'nun "Dünya Miras Listesi" olarak isimlendirdiği bir uygulaması vardır. Bu listede Türkiye'den de çeşitli yerler yer almaktadır.