Tanzimat Fermanı, Dışişleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmış ve 3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Parkı'nda okunmuştur.
Tanzimat Fermanı'nın İlan Edilme Nedenleri
Padişah Abdülmecit tarafından ilan edilen Tanzimat Fermanı'nın ilan edilme nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Osmanlı Devleti'nin parçalanmasını engellemek.
- Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmasına engel olmak.
- Mısır konusunda Avrupalı devletlerin desteğini almak.
- Fransız İhtilali'nin ardından ortaya çıkan milliyetçilik akımının yıkıcı etkilerini azaltmak.
Tanzimat Fermanı'nın Temel Hükümleri
- Herkesin can, mal ve ırz güvenliği sağlanacak.
- Askerlik hizmeti düzene sokulacak.
- Vergiler adaletli bir şekilde düzenlenecek ve herkesin gelirine göre alınacak.
- Mal varlığına el koyma uygulaması anlamına gelen Müsadere Sistemi kaldırılacak.
- Kimse kanunsuz suçlanmayacak ve cezalandırılmayacak.
- Yargılama mahkemelerce yapılacak ve duruşmalar açık olacak.
- Din ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşlara eşit davranılacak ve eşit haklar tanınacak.
Tanzimat Fermanı'nın Özellikleri
- Tanzimat Fermanı ile birlikte Osmanlı Devleti'nde ilk kez hukukun üstünlüğü kabul edilmiştir.
- Padişahın yetkileri ilk kez yasa ile sınırlandırılmıştır.
- Tanzimat Fermanı ile birlikte Müslüman ve Hristiyan tüm halkın eşit olması amaçlanmıştır.
- Tanzimat Fermanı, dönemin koşullarına göre oldukça ileri uygulamalar içerse de amacına ulaşamamış ve Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmaya devam etmiştir.